De Weg van Verandering
Van Ingesleten Neurale Paden naar Nieuwe Gewoontes, ons brein is een wonder van efficiëntie. Het houdt ervan om energie te besparen, voorspelbaarheid te waarborgen en snel te reageren. Dit doet het door neurale snelwegen aan te leggen, vaste paden in ons brein die ontstaan door herhaling. Oude overtuigingen, gewoontes en gedragspatronen worden op deze manier diep ingesleten. Hoe vaker we iets denken of doen, hoe sterker dat pad wordt.
Maar wat als die paden niet (meer) helpend zijn? Wat als ze ons tegenhouden, beperken of zelfs saboteren? Dan staan we voor de uitdaging om nieuwe wegen aan te leggen en dat is waar het vaak schuurt.
Waarom oude patronen zo krachtig zijn
Van kinds af aan vormen we overtuigingen op basis van onze ervaringen, opvoeding en omgeving. Denk aan zinnetjes als: “Ik moet hard werken om iets waard te zijn”, “Fouten maken is slecht”, of “Ik ben nu eenmaal zo”, “Hou op met huilen”, “Dat kan veel beter”, en “Gedraag je fatsoenlijk “. Deze overtuigingen worden niet alleen mentaal opgeslagen, maar ook lichamelijk, we voelen spanning, angst of weerstand wanneer we iets doen dat hiermee in strijd is.
Gedrag dat hieruit voortkomt, zoals pleasen, vermijden of perfectionisme, wordt een automatisme. Het brein kiest de makkelijkste weg, de bekende. Zo blijft het oude pad actief, simpelweg omdat het er altijd was.
Verandering voelt onnatuurlijk en dat is normaal
Wanneer je besluit om het anders te gaan doen, voelt dat vreemd, ongemakkelijk, soms zelfs ‘verkeerd’. Je brein heeft nog geen pad voor deze nieuwe gewoonte aangelegd. Alsof je een bos probeert door te steken waar nog geen pad ligt: je moet takken opzij duwen, struikelen over wortels, niet zeker weten of je wel goed gaat. Dat kost energie en levert vaak twijfel op.
Veel mensen vallen hier terug in oud gedrag, niet omdat ze zwak zijn, maar omdat het brein dat pad nu eenmaal beter kent. We hebben niet geleerd dat ongemak bij dit proces hoort, heel normaal is en ook weer over gaat.
De sleutel is herhaling
De enige manier om een nieuw pad aan te leggen, is door het vaak te bewandelen. Herhaling is de krachtigste manier om blijvende verandering te realiseren. Elke keer dat je bewust kiest voor het nieuwe gedrag, leg je een nieuwe verbinding aan. Aanvankelijk is dat een smal, kwetsbaar paadje. Maar na verloop van tijd, dagen, weken, soms maanden wordt het breder, steviger en vanzelfsprekender.
Denk aan leren lopen, fietsen of autorijden. In het begin kostte het al je aandacht, voelde het ongemakkelijk en maakte je fouten. Nu doe je het automatisch, zonder erbij na te denken. Zo werkt het met álle nieuwe patronen.
Zo implementeer je nieuwe gewoontes effectief
- Begin klein
Maak het gedrag zo simpel dat je er niet omheen kunt. Bijvoorbeeld: in plaats van “elke dag mediteren”, begin met 2 minuten ademhalingsoefeningen. - Herhaal bewust
Kies een vast moment op de dag. Koppel het aan een bestaande gewoonte (bijvoorbeeld na het tandenpoetsen). Zo versterk je het signaal in je brein. - Wees mild bij terugval
Terugvallen in oude patronen is normaal. Zie het niet als falen, maar als feedback. Elke nieuwe poging is een stap in het verstevigen van het nieuwe pad. - Visualiseer de verandering
Stel je voor hoe het voelt als de nieuwe gewoonte al vanzelf gaat. Visualisatie activeert dezelfde hersengebieden als daadwerkelijk gedrag. - Blijf doorgaan, ook als het ongemakkelijk is
Dat ongemak is een teken dat je buiten je oude baanbreuken treedt. Niet iets om te vermijden, maar juist een signaal dat je op het juiste spoor zit.
Wat als je omgeving je verandering niet ondersteunt?
Een van de grootste uitdagingen bij persoonlijke groei is niet de interne strijd, maar de reactie van de mensen om je heen. Vrienden, familie, collega’s, zij kennen jou zoals je was. Als jij begint te veranderen, kan dat ongemak of weerstand oproepen bij anderen. Niet per se uit onwil, maar omdat jouw verandering hen dwingt om ook naar zichzelf te kijken, of omdat ze bang zijn jou ‘kwijt te raken’.
Hoe ga je hiermee om?
- Communiceer open
Deel op een rustige, eerlijke manier waarom je iets verandert. Laat weten dat het niets afdoet aan je relatie met hen, maar dat je dit doet voor jezelf, om gezonder, rustiger of gelukkiger te zijn. - Wees standvastig
Laat je niet verleiden om terug te vallen in oude patronen om anderen gerust te stellen. Je hoeft je groei niet kleiner te maken om anderen comfortabel te houden. - Zoek bondgenoten
Zoek mensen die je wél begrijpen of hetzelfde pad bewandelen. Dit kunnen vrienden zijn, een coach, een community of boeken en podcasts die je inspireren. Je hoeft het niet alleen te doen. - Wees geduldig met je omgeving
Soms heeft je omgeving tijd nodig om aan jouw verandering te wennen. Blijf trouw aan jezelf, en geef hen de ruimte om mee te bewegen, of niet. - Stel grenzen als dat nodig is
Als mensen je herhaaldelijk kleineren, ontmoedigen of tegenwerken, mag je grenzen stellen. Je mag kiezen wie dichtbij je staat tijdens dit proces.
Veranderen vraagt lef, vooral als je omgeving niet mee verandert
Jouw pad is uniek. Niet iedereen zal het begrijpen, en dat is oké. Laat dat geen reden zijn om te stoppen. Integendeel: zie het als een bevestiging dat je écht iets aan het doorbreken bent. Elke stap die jij zet, kan uiteindelijk anderen inspireren om ook hun eigen patronen te onderzoeken. Maar die eerste stap, die is van jou.
Verandering is niet alleen een daad van zelfzorg, maar ook een daad van moed.
Van inspanning naar gewoonte
De overgang van ‘nieuw en ongemakkelijk’ naar ‘automatisch en vertrouwd’ vraagt tijd, geduld en herhaling. Maar het mooie is, zodra het nieuwe pad eenmaal is ingesleten, wordt het net zo vanzelfsprekend als het oude ooit was.
Dus als je jezelf betrapt op het terugvallen in oude patronen, weet dan, je bent aan het leren. Je bent letterlijk een nieuw pad in je brein aan het creëren. Blijf oefenen, blijf herhalen en op een dag voelt het als de normaalste zaak van de wereld.
Verandering is geen sprong, maar een weg. En elke stap telt.
Je hoeft het niet alleen te doen. Samen kijken we naar wat vastzit, dagen we oude gewoontes uit en maken we ruimte voor verandering, helder, krachtig en in jouw tempo. Zet gewoon de eerste stap.
“Jezelf zijn is je grootste kracht.”
Liefs, Donja