PTSS en depressie: Tussen weten en voelen
Ik spreek en schrijf hier niet alleen als coach, maar ook als iemand die zelf regelmatig wordt geraakt door traumalagen. Ondanks alle inzichten, therapie, coaching en het harde werken aan herstel, zijn er momenten waarop mijn lichaam toch de regie overneemt. Dat is soms één van de moeilijkste kanten van PTSS: je weet wát er gebeurt, je ziet het patroon, en toch voelt je lijf alsof je opnieuw midden in de dreiging staat.
Wanneer triggers het overnemen
Triggers kunnen klein en onverwacht zijn, een geur, een geluid, een bepaalde toon in een stem. Vanuit het niets kan je systeem in de overlevingsstand schieten. Je hartslag versnelt, je ademhaling verandert, je spieren spannen zich aan. Alsof er direct gevaar is, terwijl je rationeel weet dat je veilig bent.
En juist daar ontstaat de frustratie: je bént je bewust, je herkent de patronen, je weet dat het een trigger is. Maar in die golf van spanning en dreiging heeft de ratio weinig in te brengen.
Biologie: wat er gebeurt in je lijf
Om beter te begrijpen waarom het zo heftig voelt, helpt het om te weten wat er biologisch gebeurt.
- Overlevingssysteem: bij PTSS staat het alarmsysteem van je brein, de amygdala, sneller “aan”. Het scant voortdurend op gevaar en reageert soms overdreven op onschuldige prikkels.
- Stresshormonen: adrenaline en cortisol worden razendsnel aangemaakt. Die zorgen ervoor dat je lijf vecht, vlucht of bevriest.
- Ratio buiten spel: je prefrontale cortex, het rationele deel van je brein, wordt tijdelijk minder actief. Dat is waarom je jezelf in dat moment niet “uit” de golf kunt denken.
- Emotie en gedachte: een gedachte die aansluit bij oud trauma kan de emotie versterken. Die emotie voedt het lichaamssignaal, en zo ontstaat een vicieuze cirkel.
Het goede nieuws: elke golf zakt weer. Altijd. En je ratio komt terug zodra je zenuwstelsel tot rust komt.
De link met depressie
Wanneer deze golven zich blijven herhalen, put dat uit. Je kunt het gevoel krijgen dat je machteloos bent en dat het nooit ophoudt. Dat gevoel van moedeloosheid kan doorslaan in depressie: het verlangen om je terug te trekken, de overtuiging dat je vastzit, het verlies van energie.
Tussen triggers en krachtmomenten
Wat ik in dit proces steeds opnieuw ontdek, is dat PTSS niet betekent dat ik voortdurend overspoeld ben. Tussen de triggers en struikelmomenten door functioneer ik goed, voel ik me sterk en zelfverzekerd. Juist die momenten herinneren me eraan dat ik méér ben dan mijn trauma en dat ik veerkracht in mij draag.
De triggers zie ik tegenwoordig minder als vijanden en meer als wegwijzers. Ze laten mij zien waar het vanbinnen nog beurs is, waar oude pijn nog wacht op erkenning. Dat inzicht opent de deur naar zachtheid en liefde voor mezelf, in plaats van veroordeling of frustratie.
Door met een nieuwsgierige blik te kijken naar wat zich aandient, wat zit er onder deze golf, wat heb ik nodig om dit te helen of te dragen? ontstaat ruimte en helderheid. De trigger verliest zijn absolute macht, omdat ik hem kan begrijpen en erdoorheen kan ademen. En voor ik het weet, merk ik dat ik de draad weer oppak en verder ga, soms steviger dan daarvoor.
Tips om de regie terug te pakken
Wat helpt, is niet vechten tegen de golf, maar leren erop mee te bewegen. Dit zijn een aantal strategieën die ik zelf inzet:
- Erken de golf – Zeg tegen jezelf: dit is een trigger, mijn lijf is in overlevingsstand. Het gaat voorbij. Door te erkennen, creëer je ruimte.
- Grond jezelf – Zoek contact met je lichaam: voel je voeten stevig op de grond, leg een hand op je hart of buik, of richt je aandacht op iets in de ruimte om je heen.
- Adem bewust – Adem langzaam in en langer uit. Zo geef je je zenuwstelsel het signaal dat er geen acuut gevaar is.
- Beweeg zacht – Kleine bewegingen, zoals je schouders losrollen of wandelen, helpen de spanning te ontladen.
- Zoek nabijheid – Deel wat er gebeurt met iemand die je vertrouwt. Alleen al hardop uitspreken kan de lading verminderen.
- Herinner jezelf – Schrijf een reminder die je tijdens een golf kunt lezen, zoals: “Dit is mijn lijf dat oud gevaar ziet. Ik ben hier, nu, veilig. Het zakt vanzelf. Het enige wat ik hoef te doen is ademen.” Zo herinner je jezelf eraan dat je dit al eerder hebt doorstaan en dat je het opnieuw kunt.
- Laat de weerstand los – Hoe meer je de trigger probeert te onderdrukken of weg te duwen, hoe groter hij kan worden. Door ruimte te geven, kan de golf juist sneller afnemen.
Het tij keren is mogelijk
Ik weet uit eigen ervaring hoe ontmoedigend het kan voelen om telkens weer overspoeld te worden. Maar ik weet ook: het gaat voorbij. Elke keer dat je niet ten onder gaat aan de golf en hem bewust doorleeft, de golf toestaat en draagt, versterk je je veerkracht.
Herstel bij PTSS is geen rechte lijn. Het is een proces van leren, ervaren, terugvallen, weer opstaan en vooral: jezelf telkens opnieuw herinneren dat je méér bent dan je triggers.
Herken je jezelf hierin en wil je leren hoe je de golven beter kunt doorstaan, de regie terug kunt pakken en je veerkracht vergroten? Neem gerust contact met me op voor een vrijblijvend gesprek. Samen kijken we naar wat jij nodig hebt om rust en stabiliteit in je leven te hervinden.
“Jezelf zijn is je grootste kracht.”
Liefs, Donja